بررسی دلایل افزایش قیمت رب در بازار | غلظت گرانی در بازار رب

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ قیمت یک قوطی رب گوجه فرنگی ۸۰۰ گرمی نسبت به سال گذشته ۱۰۸ درصد و از ابتدای سال حدود ۳۰ درصد افزایش داشته است. اکنون قیمت این محصول در مشهد به طور میانگین ۴۰ هزار تومان است؛ البته به نظر فعالان این حوزه، قیمت‌ها باتوجه به کمبود گوجه فرنگی (به دلیل نرسیدن زمان برداشت این محصول در مشهد) و افزایش هزینه‌های تولید درحال رسیدن به تعادل است و می‌گویند نباید نام گرانی بر آن گذاشت. البته ما نامش را گرانی می‌گذاریم؛ چون هنوز به صورت رسمی خبری از افزایش قیمت مصوب این محصول نیست؛ هرچند دو روزی می‌شود که تصویر و قیمت مصوب رب گوجه فرنگی از روی سامانه ۱۲۴ حذف شده است.

طبق آخرین گزارش مرکز آمار از تورم نقطه به نقطه ۵۳ کالای اساسی سبد خانوار در اردیبهشت، رب گوجه فرنگی بعد از سیب زمینی و برنج با ۱۰۸ درصد، رتبه سوم افزایش قیمت را دارد. این یعنی شما برای خرید یک قوطی رب ۸۰۰ گرمی امسال باید بیش از دوبرابر هزینه کنید. سال گذشته قیمت این محصول حدود ۱۹ هزار تومان بود.
به طور متوسط یک خانواده چهارنفره در ماه، دو قوطی رب مصرف می‌کنند که این یعنی دربر داشتن هزینه ۸۰ هزار تومانی رب برای این خانوار.

کاهش رب‌های برند در قفسه

برای بررسی بیشتر موضوع سری به چهارراه میدان بار مشهد و همچنین چند فروشگاه در نقاط مختلف شهر می‌زنیم. طبق مشاهده‌های ما، زمینه رب گوجه فرنگی با برند‌های آشنا و معتبر در بازار بسیار کم شده است و اگر هم باشد، قیمتشان به ۴۲ هزار تومان می‌رسد. یکی از نشانه‌های احتمال افزایش رسمی قیمت یک کالا، کاهش عرضه آن در بازار است. کلی فروشان مواد غذایی در این منطقه می‌گویند که اگر ۱۰ شل رب سفارش دهند، درنهایت کارخانه‌ها و شرکت‌های پخش سه شل بیشتر به آن‌ها نمی‌فروشند.

آشتی، یک پخش کننده مواد غذایی در بازار مصلای مشهد است. او به شهرآرا می‌گوید که از یک ماه قبل، زمزمه‌های افزایش قیمت رب گوجه فرنگی دربین توزیع کنندگان پیچیده بود. به گفته او نام‌های آشنا، تولید خود را کاهش داده اند؛ چون می‌گویند با قیمت مصوب که حداکثر ۳۱ هزار تومان است، تولید برایشان صرف ندارد.

تولید ۹ ماه قبل با قیمت روز

سری به چند فروشگاه زنجیره‌ای نیز در مرکز شهر می‌زنیم. قفسه رب گوجه فرنگی در این فروشگاه‌ها نسبت به قبل خلوت‌تر است. برند‌هایی که کنار هم ردیف شده اند، هم آشنا به نظر نمی‌رسد. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که در بعضی فروشگاه‌ها قفسه رب کاملا خالی بوده است.

در این میان همان طور که قیمت این محصول با نام‌های مختلف را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که قیمت مصرف کننده بر روی یک قوطی ۸۰۰ گرمی رب گوجه فرنگی با نامی آشنا و تاریخ تولید ۹ ماه قبل حدود ۳۵ حدود هزار تومان درج شده است. اگر به این موضوع دقت نکنید، شاید برخی فروشنده‌ها این کالا را درقالب قیمت قدیم به شما بفروشند و بگویند که همین حالا قیمت این محصول به ۴۲ هزار تومان رسیده است، اما این فقط یک قیمت گذاری کاذب است؛ چون قیمت رب گوجه فرنگی ۹ ماه قبل بسیار کمتر از ۳۰ هزار تومان بوده است.
طبق بررسی‌های ما اگر بخواهید رب گوجه فرنگی خود را از طریق سایت‌های فروش تهیه کنید، متوسط قیمت این محصول در مشهد ۴۰ هزار تومان است؛ البته چند برند معروف مشهدی قیمتشان را به ۴۲ هزار تومان هم رسانده اند.

تولید رب صرف ندارد

علی رضایی، از تولیدکنندگان صنایع غذایی و کنسرو در خراسان رضوی، دلیل افزایش قیمت‌ها را این طور شرح می‌دهد: از قیمت گاز، برق و افزایش ۵۷ درصدی حقوق و دستمزد بگیرید تا هزینه بیمه و پنج برابر شدن قیمت مواد بسته بندی همه بر روی قیمت نهایی تولید تأثیرگذار است که ما تولیدکنندگان در هیچ کدام از آن‌ها دخیل نیستیم.

رضایی با اشاره به اینکه یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت رب گوجه فرنگی افزایش قیمت گوجه است، می‌افزاید: دلیل افزایش قیمت گوجه فرنگی فراسیدن فصل کاشت آن در مشهد است و شاید تا چند ماه آینده که گوجه در این منطقه به عمل آید، قیمت رب بشکند.
از این تولیدکننده می‌خواهیم که با جزئیات برایمان هزینه نهایی تولید رب گوجه فرنگی را به صورت میانگین محاسبه کند که پاسخ می‌دهد: برای سال جدید پیش بینی تولید نداریم، بنابراین هزینه‌های مربوط به رب را حساب وکتاب نکردیم؛ چون هر قیمتی عرضه کنیم، ضرر است.

رضایی دلیل این انصراف از تولید را افزایش بهای تمام شده و کاهش قدرت خرید مردم می‌داند و می‌گوید: وقتی توان خرید مردم کم باشد، تقاضا نیز کاهش می‌یابد. به عنوان مثال اکنون خط روغن کارخانه ما با ۵ درصد ظرفیت کار می‌کند، اما فقط به میزان یک درصد از ما خرید می‌کنند؛ به همین دلیل حتی سهمیه روغن خام کارخانه خود را نگرفتیم، بنابراین قصد تولید رب نداریم؛ چون قیمت تمام شده زیاد است و قدرت خرید مردم اندک و این موضوع، باعث کاهش فروش ما خواهد شد و تولید صرف ندارد.

نگویید گرانی، بگویید تعدیل قیمت

محسن الهی، دبیر انجمن صنایع تبدیلی وکشاورزی خراسان رضوی، از ما می‌خواهد به جای واژه «گرانی» از عبارت «تعدیل قیمت» استفاده کنیم و در پاسخ چرای ما می‌گوید: در موضوع افزایش قیمت رب دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه اکنون بین دو فصل هستیم و گوجه فرنگی مشهد حدود دو ماه دیگر به عمل می‌آید، از این رو کارخانه‌های تولید رب در استان مجبور به استفاده از رب فله با قیمت گزاف و بازسازی آن هستند. ازسوی دیگر همه مواد بسته بندی شامل قوطی و کارتن و همچنین دیگر هزینه‌های تولید از حقوق و دستمزد تا انرژی و... در سال جدید افزایش قیمت داشته است که این موضوع هزینه تمام شده تولید رب را افزایش می‌دهد، بنابراین نباید نام گرانی بر آن بگذاریم.

به گفته وی، قیمت تمام شده این محصول بدون سود و هزینه حمل ونقل ۹ درصد ارزش افزوده، بین ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان تمام می‌شود، در حالی که قیمت مصوب آن ۳۱ هزار تومان است و این اصلا توجیه پذیر نیست.
به گفته الهی، خراسان رضوی قطب تولید رب در کشور است، اما اکنون از حدود ۵۰ واحد تولیدی، زیر ۱۰ واحد درحال فعالیت هستند و مابقی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، در انتظار تعیین قیمت‌های جدید به سر می‌برند.

دبیر انجمن صنایع تبدیلی وکشاورزی خراسان رضوی می‌افزاید: یکی از تقاضا‌های انجمن از نهاد‌های مربوط، اجازه تولید با قیمت آزاد و براساس هزینه تمام شده است؛ زیرا اکنون بسیاری از کارخانه‌ها دست از تولید کشیده اند و همین موضوع باعث کاهش زمینه رب در بازار شده است.

او می‌گوید: بسیاری از مسئولان آگاه هستند که قیمت تولید افزایش پیدا کرده است و آن چیزی نیست که ما مجبوریم روی محصول درج کنیم، اما بازهم هنوز اجازه تغییر در قیمت این محصول، داده نشده است. دیده‌ها و شنیده‌های ما نشان می‌دهد که قیمت رب گوجه فرنگی هنوز به صورت مصوب تغییری نکرده است، اما بازهم بار افزایش قیمت و کاهش عرضه یک کالای اساسی دیگر تحت تأثیر افزایش هزینه تولید، قیمت‌های دستوری، حمایت نکردن از تولیدکننده، ورود دلال‌ها و... دومینووار بر روی دوش مصرف کننده آوار می‌شود.